Verduurzamen begint altijd met het besparen op het energiegebruik. Om dit te realiseren en een compleet beeld te krijgen van de uit te voeren verduurzamingsmaatregelen, wordt gebruik gemaakt van de ‘verduurzamingsladder’. Als je deze volgt vergeet je geen zaken en ontstaat een zo efficiënt mogelijk proces.
De verduurzamingsladder:
0. Geen stappen gezet
- Energiescan uitgevoerd -> energieadvies -> plan
- ‘Laaghangend fruit’ uitgevoerd (weinig investering, hoog renedement)
- Energie besparende maatregelen uitgevoerd aan pand
- Zonneboiler/zonnecollectoren
- Zonnepanelen
- LED-verlichting
Stappen 4 t/m 6 kunnen in een andere volgorde afgewerkt worden of onderdelen niet, al naar gelang nut/toepasbaarheid
Energiescan
Het begint allemaal met een energiescan. Deze dient uitgevoerd te worden door een gecertificeerd EPA-deskundige, bij voorkeur een bouwkundige. Hierdoor krijg je inzicht in de huidige energetische status van het gebouw en bouwkundige aspecten. Aan de hand van het rapport (advies) van de energiescan wordt vervolgens een verduurzamingsplan opgesteld met de aangegeven volgorde in de te nemen stappen.
Laaghangend fruit
Dit is vaak, zeer onterecht, een onderbelicht onderdeel van energiebesparing en verduurzaming. En dat terwijl het plukken van het ‘laaghangend fruit’ al een besparing op het energieverbruik tot 25% kan opleveren. Tegen relatief lage kosten een hoog rendement! Wat verstaan we in dit verband onder ‘laaghangend fruit’? Je kunt dit onderverdelen in twee categorieën: technische aanpassingen en aanpassingen in het gedrag, al dan niet met behulp van techniek.
Bij technische aanpassingen en verbeteringen kun je danken aan:
- Kierdichting
- Isolatie van warmwater- en cv-leidingen
- Vervangen van de verlichting in het gebouw en op het terrein (buitenlampen) door ledverlichting
- Vervangen van ‘oude’ niet energiezuinige koel-/vries-apparatuur door A+ en A++
- Bewegingsmelders op de verlichting in toiletten, gangen, kleedkamers, douches en andere ruimtes
- Waterbesparende douchekoppen
Aanpassingen in het gedrag al dan niet met behulp van techniek:
- Correcte instellingen (gebruikstijden) van de installaties (verwarming, ventilatie, verlichting etc.) Bijvoorbeeld klok- (of slimme-)thermostaat op de cv-installatie
- Niet onnodig koelen en vriezen van dranken en eetwaren. Alleen wat nodig is voor de kortere termijn. Eventueel belevering aanpassen (frequenter)
- Vriesapparatuur regelmatig ontdooien/schoonmaken (ijsvorming verwijderen)
- Zoveel mogelijk artikelen in een koelkast/vriezer. Daarna niet gebruikte apparatuur uitzetten
- Tijdens de zomer- en winterstop en andere vakanties alle niet benodigde apparatuur uitschakelen
- Korter douchen
- Indien het gebouw (en/of ruimten in het gebouw) niet gebruikt wordt (worden):
- ramen (en deuren) sluiten en de ventilatie in de laagste stand zetten
- onnodige verlichting (bijvoorbeeld in de drankenkasten) uit doen
- radiatoren in lagere stand zetten (‘vorstvrij’ is vaak voldoende)
- (reclame-) tv scherm uit
- Geluids- en andere apparatuur uit (niet in stand-by stand
- Wamwaterinstallaties niet onnodig gebruiksklaar laten zijn (denk hierbij bijvoorbeeld aan douches, vaak met een ringleiding). Uiteraard wel met inachtneming van de legionella preventie
- Veldverlichting zoveel mogelijk (tussen trainingen/wedstrijden) uitzetten
Energiebesparende maatregelen aan het pand
Hierbij gaat het om isolatie van de ‘schil’ van het gebouw:
- HR dubbelglas
- (spouw-) muurisolatie en isolatie van vloer en dak of het verbeteren daarvan.
Zonneboiler/zonnecollectoren
Een zonneboiler bestaat uit een voorraadvat en zonnecollectoren. Deze vangen het (zon)licht op en zetten dit in warmte om. Zo ontstaat warm water dat weer wordt opgeslagen in het voorraadvat (de boiler). Zonnecollectoren hebben vaak dezelfde afmeting als zonnepanelen en worden in combinatie geplaatst. De zonnepanelen leveren de stroom om het voorraadvat op temperatuur te houden voor direct gebruik.
Zonnepanelen
Met zonnepanelen, ook wel PV-panelen genoemd (PV staat voor Photo Voltaic en betekent ‘licht’ en ‘stroom’), wordt (zon-)licht direct in elektriciteit omgezet. Een zonnepaneel bestaat uit vele kleine zonnecellen die met elkaar verbonden zijn. Vrijwel ieder gebouw is geschikt voor het plaatsen van zonnepanelen op het schuine en/of platte dak. Afhankelijk van de ligging t.o.v. de zon kan de opbrengst variëren. Niet alleen het aantal zonuren bepaalt de opbrengst van zonnepanelen. De zoninstraling, hoeveel kracht de zon heeft, speelt een nog belangrijkere rol. Ook telt de hoogte van de temperatuur mee. Bij hogere temperaturen wordt de opbrengst van zonnepanelen lager. Voor iedere 10 graden temperatuurstijging daalt de stroomopbrengst met ongeveer vijf procent.
November, december en januari zijn de maanden met de minste opbrengst. Hieronder de grafiek met de gemiddelde opbrengst van zonnepanelen per maand:
LED-veldverlichting
Deze verlichting heeft een aantal voordelen t.o.v. de traditionele gasontladingslampen:
- Gemiddeld vermogen (bij gelijke opbrengst) ca. 30% lager (minder stroomverbruik)
- Kan gedimd worden
- Na uitschakeling direct weer in te schakelen
- Betere, gelijkmatiger, lichtopbrengst
Door deze voordelen te combineren (tussen trainingen het licht uit, dimmen) is het mogelijk om tot 45% te besparen op het energieverbruik. Led veldverlichting is door de relatief hoge investering (en lange terugverdientijd) bij veel verenigingen vaak het sluitstuk van de verduurzaming. Het is echter raadzaam om bij de (meestal eerdere) aanschaf van zonnepanelen rekening te houden met het vervangen van de veldverlichting door ledlampen. De veldverlichting is bij de meeste verenigingen de grootste gebruiker van stroom. Als het verbruik door de vervanging naar led derhalve sterk daalt, ontstaat er een ‘overschot’ aan zonnepanelen.
Met dit overzicht maken we duidelijk dat verduurzamen een gestructureerde aanpak vereist. Zo voorkom je onaangename verrassingen en onnodige investeringen. Om verenigingen te ondersteunen bij dit proces kan er gebruikt gemaakt worden van een gratis begeleidingstraject, inclusief energiescan en onafhankelijk advies en begeleiding. Met het rapport van de energiescan als uitgangspunt stellen we samen een verduurzamingsplan op. Hierin zetten we alle mogelijke maatregelen op een rijtje en de kosten daarvan. Hier kunt u een gratis begeleidingstraject aanvragen.
